„Boski” - film Paolo Sorrentino. Czwarty Ekstra Film w „Marzeniu”

Giulio Andreotti, polityk chadecji, po raz pierwszy został premierem Włoch w latach 70., będąc później jeszcze siedmiokrotnie wybieranym na to stanowisko. Zasiadający we włoskim parlamencie od 1946 r. Andreotti przez lata sprawował realną władzę we Włoszech, wzbudzając powszechny szacunek, ale przede wszystkim – strach. Jego karierę przerwały oskarżenia o współpracę z mafią, korupcję i zlecanie morderstw politycznych. Ostatecznie został uniewinniony. Oskarżenia te i procesy sądowe zniszczyły jednak jego wizerunek i przyczyniły się do upadku rządzącej przez ponad pół wieku Partii Chrześcijańsko-Demokratycznej.

Opowieść Sorrentino koncentruje się na czterech latach z życia Andreottiego, który oprócz tytułowego przydomka, nazywany był także Czarnym Papieżem, Sfinksem, Garbusem czy Belzebubem. Przydomki te obrazują zarówno potęgę włoskiego polityka, jak i jego błyskotliwą inteligencję, pozwalającą mu zyskiwać popularność wśród wyborców i uwielbienie kobiet mimo nieatrakcyjnej powierzchowności.

Najważniejszym zagadnieniem dla reżysera staje się model politycznej aktywności, jaki wcielił w życie Andreotti – działanie z pogranicza dyktatury i patriarchalnej struktury mafijnej. Sprawowanie władzy przez Andreottiego rzeczywiście przypomina zachowanie mafijnego ojca chrzestnego, rozdającego przywileje i pozbawiającego wpływów, decydującego o politycznym być czy nie być. Trudno uniknąć więc zestawiania filmu Sorrentino z Ojcem chrzestnym, przy czym Boski staje się przedstawionym niejako w krzywym zwierciadle światem powiązań znanym z kultowego obrazu Coppoli.

Film Sorrentino ma postać dramatu dokumentalnego, rozgrywającego się na wielkiej scenie, chociaż nie przypomina typowych filmów politycznych. Dla roli swojego głównego bohatera reżyser znalazł idealnego odtwórcę – fenomenalny Toni Servillo nie tyle gra Andreottiego, co się nim staje.
Osoba politycznego boga jest dla reżysera okazją do szerszego komentarza na temat włoskiej rzeczywistości politycznej. Przedstawiona w filmie w celowo zagmatwany, niejasny sposób, atakująca nadmiarem postaci i faktów staje się doskonałym tłem dla makiawelicznego realizmu i przebiegłości tytułowego Boskiego.

To film błyskotliwy, zabawny, ale i niepokojący, bo ukazuje jak bezkarni, obłudni
i wyrachowani są ludzie znajdujący się u władzy. Przedstawia też z całą ostrością i bez owijania w bawełnę kwintesencję włoskiej polityki, zbudowanej w dużej mierze na podejrzanych układach i przemocy.

Na podstawie recenzji Konrada J. Zarębskiego (Kino 9/09) oraz Bartosza Żurawieckiego (Film 9/09).

Anna Grygiel